เคยสงสัยกันไหมว่า? เวลาที่เราทำงานเยอะเกินไป มีภาวะตึงเครียดกับเรื่องอะไรบางอย่างเวลานาน ทำไมรู้สึกร่างกายของเราอ่อนแอ อาจจะป่วยร่วมด้วย หรือรู้สึกไม่สบายตัว นั่นเป็นผลพวงจากสภาวะจิตใจที่ผูกโยงกับสภาวะร่างกายอย่างแยกไม่ออก ทำให้เมื่อเราไม่สบายใจ กายของเราก็จะพลอยไม่สบายไปด้วย มาไขความลับที่หยั่งถึงของจิตใจที่มีผลต่อร่างกายและภูมิคุ้มกันของเรากันครับ

ระบบภูมิคุ้มกัน (Immune System) ทำงานอย่างไร?

ระบบภูมิคุ้มกัน เป็นกลไกหนึ่งของร่างกาย ซึ่งเป็นกลไกตามธรรมชาติที่ทำหน้าที่ป้องกันและต้านทานไม่ให้เชื้อโรคจากภายนอกเข้าสู่ร่างกาย หรือปกป้องไม่ให้เราติดเชื้อจากโรคเหล่านั้น โดยมีสารเคมีสำคัญที่สร้างขึ้นมาเพื่อทำหน้าที่นั้นและทำลายเชื้อโรค และเซลล์ที่ทำหน้าที่สำคัญนั้นคือเซลล์เม็ดเลือดขาว ที่มีอยู่ในกระแสเลือดของเรา คอยช่วยตรวจจับสิ่งแปลกปลอมภายในร่างกายและทำลายไป

แล้วสภาพจิตใจและภูมิคุ้มกันเกี่ยวข้องกันอย่างไร?

ระบบในร่างกายของเราทำงานเกี่ยวพันกันอย่างแยกไม่ออก เมื่อเราเกิดความเครียด มีความไม่มั่นคงทางจิตใจ หรือสภาพแวดล้อมที่ทำให้รู้สึกกังวลใจ สมองก็จะตอบสนองสภาวะนั้นทันทีโดยการหลั่งฮอร์โมนส์ “คอร์ติซอล” หรือฮอร์โมนความเครียดออกมา โดยจะทำให้เกิดการหายใจและอัตราการเต้นของหัวใจเร็วขึ้น สามารถจดจ่อ และพยายามหาทางออกกับเรื่องที่เผชิญตรงหน้าได้ อย่างเวลากำลังแข่งขันหรือแก้ปัญหาเฉพาะหน้าต่าง ๆ แต่ไม่เป็นผลดีหากฮอร์โมนส์ชนิดนี้ถูกหลั่งบ่อย ๆ เพราะนั่นแปลว่ากำลังจะเจอความเครียดเรื้อรังได้นะครับ

อย่างเช่นสถานการณ์โควิด-19 ที่ยังคงเป็นปัญหาหลักและเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้การใช้ชีวิตเปลี่ยนไปอย่างกู่ไม่กลับ การเผชิญกับข้อมูลข่าวสารที่สร้างความตระหนก บรรยากาศที่เต็มไปด้วยความหดหู่ ความหวาดกลัวที่จะติดโรค การต้องทำงานอยู่บ้านเป็นเวลานาน รวมไปถึงการบริหารจัดการต่าง ๆ ทำให้ใครหลายคนอาจจะเจอภาวะความเครียดอย่างต่อเนื่อง ทั้งที่รู้ตัวและไม่รู้ตัว อาจจะนำไปสู่การทำงานของภูมิคุ้มกันในร่างกายต่ำจากความเครียดก็เป็นได้ครับ

สังเกตอย่างไรว่าตัวเองกำลังภูมิคุ้มกันต่ำจากความเครียด?

นอนไม่หลับ – เป็นจุดสังเกตง่ายมาก ๆ เมื่อเวลาเราเจอภาวะเครียดเรามักจะนอนไม่หลับ เพราะฮอร์โมนส์คอร์ติซอลยังหลั่งและกระตุ้นให้สมองของเราพยายามแก้ปัญหาและหาทางออกอยู่ เราเลยไม่หลับหรือหลับยากขึ้น
ไม่สดชื่น หงุดหงิดง่าย – เป็นผลพวงจากการนอนไม่หลับ ร่างกายพักผ่อนไม่เพียงพอก็จะทำให้เรารู้สึกไม่มีพลังงานในการทำอะไรหลังตื่นนอน นอกเสียจากว่าอยากนอนอย่างเดียว ส่งผลไปถึงทำให้อารมณ์ปรับเปลี่ยนได้ง่ายอีกด้วย
เป็นหวัดหรือเป็นไข้ – เป็นผลลัพธ์ของสองปัจจัยข้างต้น บางคนที่เป็นภูมิแพ้อาจจะเห็นผลได้ทันทีข้ามคืน เพราะภูมิคุ้มกันในร่างกายทำงานได้อย่างไม่เต็มประสิทธิภาพนั่นเอง

วิธีการรับมือกับสภาพจิตใจที่จะส่งผลต่อภูมิคุ้มกัน

– หาต้นเหตุของความตึงเครียด อย่างเช่น เครียดเพราะรับข่าวสารในช่วงโควิด-19 มากเกินไป ต้องจำกัดเวลา และปลีกตัวไปทำอย่างอื่นบ้าง

– ใส่ใจสุขภาพให้มากขึ้น เป็นอีกเรื่องที่สำคัญ โดยเฉพาะอาหารการกิน ต้องเลือกทานอาหารที่มีประโยชน์ หลากหลาย สามารถทานวิตามินเสริมได้ด้วยยิ่งดีในสภาวะนี้ เช่น เบต้ากลูแคน ที่จะช่วยเสริมภูมิคุ้มกันในร่างกาย ให้เซลล์เม็ดเลือดขาวของเราทำงานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ และพร้อมรับมือเมื่อต้องต่อสู้กับเชื้อโรคต่าง ๆ

– ค้นหาวิธีคลายความเครียดในฉบับของตัวเอง เพราะหลายคนเจอความเครียดในปัจจัยที่แตกต่างกันไปครับ เราต้องหาวิธีที่เหมาะกับตัวเอง บางคนอาจจะออกกำลังกาย เล่นเกม อ่านหนังสือ ดูซีรีส์ หรือนอนเฉย ๆ ถ้าทำแล้วรู้สึกว่ามีความสุข สนุก และลดความเครียดได้ ทำเลยครับ นอกจากเราจะต้องดูแลร่างกายให้แข็งแรงแล้ว สภาพจิตใจเราก็ต้องเข้มแข็งเช่นเดียวกัน

พวกเรา YOUR ขอเป็นกำลังใจให้ทุกคนเลยนะครับ